Amplifikatörler

 AMPLİFİKATÖRLER 

    Amplifikatör (amplificateur) Fransızca bir kelimedir, yükselteç anlamına gelir. Elektronikte küçük elektrik sinyallerini yükselten, büyüten, kuvvetlendiren devrelere amplifikatör denir. Yapısına göre amplifikatörler üç grupta toplanır:
    1- Manyetik amplifikatörler.
    2- Lambalı (tüplü) amplifikatörler.
    3- Transistörlü (Yarıiletken) amplifikatörler.
    Çalışma şekline göre 6 grupta toplanır:
    1- A sınıfı    2- B sınıfı    3- AB sınıfı    4- C sınıfı    5- D sınıfı    6-E sınıfı
    Çalışma frekansına göre 5 grupta toplanırlar:
    1- AF: Alçak frekans yani ses frekans amplifikatörleri. = LOW F 
    2- Yüksek frekans amplifikatörleri. = HF
    3- Çok yüksek frekans amplifikatörleri. = VHF
    4- Çok yüksek frekans ötesi amplifikatörleri. = UHF
    5- Çok yüksek frekans ötesinden daha yüksek frekans amplifikatörleri. = SHF

    Halk arasında amplifikatör denince önce AF, yani ses amplifikatörleri akla geliyor. Onun için ben de çoğunlukla AF amplifikatörleri üzerinde duracağım.

    1- Manyetik amplifikatörler: Transformatörler gibi demir nüveli çok sayıda bobinlerden ve diğer devre

elemanlarından ( Lamba ve yarıiletkenler hariç) yapılmışlardır. Randımanları aşırı derecede düşüktür. Güçlerine göre çok ağırdırlar. Hacimleri çok fazladır. Yüksek frekanslarda çalışamazlar. Kullanışsız olduklarından 100 yıl kadar önce terkedilmişlerdir. Dolayısı ile ben de bu cihazlardan bir daha bahsetmeyeceğim

    2- Lambalı (tüplü) amplifikatörler: Düşük basınç altında (vakumlanmış) bir tüp içine özel gazlar doldurulur ve içine biri anot, biri katot olmak üzere en az iki elektrot yerleştirilir. İki elektrotlusu diyot, üç elektrotlu triyot, dört elektrotlu tetrot, beş elektrotlu pentot adını alır. Daha çok elektrotlular olabilir; hegzot, oktot gibi. Bir tüp içinde hem diyot, hem triyot hem de pentot olan bileşik lambalar da vardır.

    Örnek olarak triyot lambayı incelersek: Flaman denen bir ısıtıcının ısıttığı bir katot, bir anot ve ikisinin arasına ızgara şeklinde gözenekli üçüncü bir elektrot yerleştirilmiştir. Lambanın karakterine göre flamana 1,5 ile 7,5 V arası, anot ve  katoda  DC 90 ile 3000 V arası (genelde 300 veya 500 V) bir gerilim uygulanır. Flaman vasıtasıyla ısınan katot elektron yayar, elektronlar negatif yüklü oldukları için pozitif olan anot tarafından çekilirler, ızgaranın gözenekleri arasından geçerek anoda ulaşırlar ve elektron akışı olur. Izgaraya negatif yük verilir, ızgara aynı yüke sahip olduğu için elektronları iter, yük miktarına göre elektronları ya yavaşlatır ya da geçit vermeyip tamamen durdurur. Eğer pozitif yük verilirse tersine elektronların geçiş hızı artar. Izgaradaki çok küçük bir gerilim değişimi anotta çok büyük değişimlere neden olur. Böylece sinyal kuvvetlendirilmiş olur.

    Lambalı amplifikatörler; manyetik amplifikatörlere göre çok hafiftir, hacmi daha azdır, randıman daha yüksektir, istenen her güçte yapılabilir, sinyal kalitesi iyidir, alçak frekanslar (LOW F) veya yüksek frekanslar (HF, VHF, UHF, SHF) için yapılabilir. Transistörlü amplifikatörlerin gelişmesiyle kullanımları büyük oranda düşmüştür ama terk edilmemiştir. Lambalılarda yüksek anot gerilimi olması, kondansatörlerin yüksek voltajlı olması, dirençlerin wattlı olması, alçak frekanslarda her zaman için çıkış trafosunun gerekmesi, flamanların ayrı bir enerji harcaması dezavantajdır.

    3- Transistörlü amplifikatörler: Aslında bunlara artık transistörlü yerine yarıiletken amplifikatörler demek daha doğru olur. Çünkü birer yarıiletken olan germanyum veya silikon diyot ve transistörler kullanılmaya başlandıktan sonra hızla geliştirilerek FET, MOSFET, CMOSFET, UJT, TRİSTÖR, DİYAK, TRİYAK, ENTEGRE, MİKROÇİP ve daha başka yarıiletken elemanların da kullanımıyla kalite artmıştır.

    Lambalılara göre çok hafiftir, hacmi daha küçüktür, daha sağlamdır, daha randımanlıdır. Eğer güç gerekmiyorsa 1,5 voltla çalışan yarıiletkenler vardır. Yüksek gerilim olarak ta 1000 voltu aşabilir. İstenen her güçte yapılabilir, sinyal kalitesi iyidir, alçak frekanslar (LOW F) veya yüksek frekanslar (HF, VHF, UHF, SHF) için yapılabilir. Düşük voltajlarda çalışması hobi alanında da hızla yayılmasını sağlamıştır.
    Ayrıca lamba ve transistörlerin beraber kullanıldığı amplifikatörler de vardır.

              Devam edecek ve bazı şemalar eklenecek.